İSKEMİ NEDİR?

Yiyecek, su, egzersiz, uyku: Vücudunuzun yaşamaya devam edebilmesi için birçok farklı şeye ihtiyacı vardır. Bunlardan biri de her nefes aldığınızda meydana gelir. Her nefes, kanınızda dolaşan oksijeni ciğerlere çeker. Daha sonra vücudunuz boyunca kan damarlarınızda ve arterlerinizde dolaşır.

Bu kan damarlarından bazıları kara yolları gibi büyüktür. Diğerleri ara yollar gibi küçüktür. Ancak bunlardan herhangi birinde kan akışı durursa, iskemi adı verilen ciddi bir sorununuz var demektir. Bu, vücudunuzun bir kısmının yeterli kan almadığı anlamına gelir, bu yüzden yeterli oksijen de alamaz. Beyninizde, bacaklarınızda ve hemen hemen vücudun her yerinde meydana gelebilir.

Damarlarınızda birikme veya tıkanma nedeniyle iskemi görülebilir. Nasıl hissettirdiği ve sizi nasıl etkilediği, iskeminin nereden kaynaklandığına bağlı olarak değişir. İskemi kalp krizi veya felç gibi hayatı tehdit eden ciddi sorunlara da yol açabilir.

İçindekiler
İskemi neden olur?
İskemi hangi sorunlara neden olur?
Miyokard iskemisi
Miyokard iskemisi nedenleri
Risk faktörleri
Bacaklarda gerçekleşen iskemi
Mazenterik (bağırsak) iskemi
İskemi oluşmasını önleyebilir miyim?

İskemi neden olur?

İskeminin ana nedenlerinden biri aterosklerozdur. Plaklar atardamarlarınızda birikebilir. Plak, çoğunlukla yağdan oluşan sert, yapışkan bir maddedir. Yavaş yavaş gelişir ve bu gelişim yıllar alabilir. Bu yüzden ilk başlarda nerede olduğunu bile bilemeyiz. Ancak zamanla, arterlerinizi sertleştirebilir ve daraltabilir. Bu, kan akışınızı yavaşlatır çünkü kanınızda hareket etmek için daha az alan vardır. Bir evdeki eski sıhhi tesisat gibi borularda tıkanma olduğunda, su yavaşça boşalır ve bir anda tıkanabilir.

Kan pıhtısı nedeniyle iskemi de geçirebilirsiniz. Plağın kendisi bir sorundur. Ancak bazen, tıkanıklık açılabilir ve bir pıhtı oluşturabilir. Bu, kan akışınızda ani ve ciddi bir durmaya neden olur. Bir pıhtı parçası bazen kopabilir ve vücudun başka yerlerinde de sorunlara neden olabilir.
İskemi hangi sorunlara neden olur?

Bazı damar tıkanıklıkları nerede oluştuğuna bağlı olarak hayatı tehdit edici olabilir. Örneğin:

Kalp: Kalp damarlarında gerçekleşen iskemi, kalp krizi, düzenli olmayan kalp atışı ve kalp yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca göğüs ağrısına (anjina) veya ani ölümlere neden olabilir. Bunların iskemik kalp hastalığı, miyokardiyal iskemi veya kardiyak iskemi olarak adlandırıldığını da duyabilirsiniz.

Beyin: Beyin damarlarında gerçekleşen iskemi felce neden olabilir.

Bacaklar: Doktorlar buna “kritik uzuv iskemisi” der. Periferik arter hastalığı (PAD) ile karşılaşabileceğiniz ciddi bir durumdur. Bu, bacağınızın arterlerinde plak birikiminin olduğu bir durumdur. Dinlenirken bile yoğun ağrıya neden olur. Eğer tedavi edilmezse, bacağınızı kaybedebilirsiniz.

Bağırsaklar: Buna mezenterik iskemi de denir. Bağırsaklarınızda veya bağırsağınızın bir kısmında ölüme neden olabilir. Hem ince hem de kalın bağırsaklarda meydana gelme olasılığı vardır.

Kan damarlarda gerçekleşen iskemi her zaman belirti vermeyebilir. Bazı insanlar kalpte veya beyinde sessiz iskemiye sahip olabilir. Aniden gerçekleşen bir kalp krizi veya felce yol açabilir. Bazı belirtiler hissederseniz, bu belirtiler iskeminizin olduğu yere göre değişiklik gösterecektir. Bu belirtilerin de iskemiye ait olduğunu düşünüyorsanız hemen tıbbi yardım alın.

Vücudun çeşitli bölglerinde meydana gelebilen iskemiler aşağıda verilmiştir.

Miyokard iskemisi

Miyokard iskemisi, kalbinize kan akışı azaldığında ortaya çıkar ve kalp kasının yeterli oksijen almasını önler. Kan akışındaki azalma genellikle kalbinizin arterlerinin (koroner arterler) kısmen veya tamamen tıkanmasının sonucudur.

Kardiyak iskemi olarak da bilinen miyokard iskemisi, kalbin kan pompalama kabiliyetini azaltabilir. Kalbin arterlerinden birinin ani, ciddi bir şekilde tıkanması kalp krizine yol açabilir.

Miyokard iskemisinde en öncelikli tedavi, kalp kasına giden kan akışını iyileştirmektir. Tedavide, ilaçlar, tıkalı arterleri açma prosedürü (anjiyoplasti) veya bypass ameliyatı seçenekler arasındadır.

Miyokard iskemisinin tedavisinde ve önlenmesinde kalp-sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmak önemlidir.

İskemi semptomları

Miyokard iskemisine sahip olan bazı insanlarda herhangi bir belirti veya semptom olmayabilir (sessiz iskemi).

Bunlar meydana geldiğinde, en yaygın olanı, genellikle vücudun sol tarafında (angina pektoris) göğüs basıncı veya ağrıdır. Kadınlar, yaşlılar ve diyabetliler tarafından daha sık karşılaşılabilecek diğer belirti ve semptomlar şunlardır:

• Boyun veya çene ağrısı
• Omuz veya kolda ağrı
• Hızlı kalp atışları
• Fiziksel olarak aktif olduğunuzda nefes darlığı
• Mide bulantısı ve kusma
• Aşırı terlemek
• Yorgunluk

Miyokard iskemisi nedenleri

Miyokard iskemisi, bir veya daha fazla koroner arterden kan akışı azaldığında ortaya çıkar. Düşük kan akışı, kalp kasınızın aldığı oksijen miktarını azaltır. Miyokard iskemisi arterler zamanla tıkandıkça yavaşça gelişebilir veya bir arter aniden tıkandığında hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir.

Miyokard iskemisine neden olabilecek durumlar şunlardır:

Koroner arter hastalığı (ateroskleroz): Arter duvarlarınızda çoğunlukla kolesterolden oluşan plaklar birikir ve kan akışını kısıtlar. Ateroskleroz miyokard iskemisinin en yaygın nedenidir.

Kan pıhtısı: Aterosklerozda gelişen plaklar patlayabilir ve kan pıhtılaşmasına neden olabilir. Pıhtı bir arteri tıkayabilir ve ani, ciddi miyokard iskemisine yol açabilir. Bu da kalp krizine neden olabilir. Nadiren, bir kan pıhtısı vücudun başka yerlerinden koroner artere gidebilir.

Koroner arter spazmı: Arter duvarındaki kasların geçici olarak sıkılaştırılması, kalp kasının bir kısmına kan akışını azaltabilir veya hatta önleyebilir. Koroner arter spazmı, miyokard iskemisinin nadir bir nedenidir.

Miyokard iskemisi ile ilişkili göğüs ağrısı aşağıdakilerle tetiklenebilir:

• Fiziksel çaba
• Duygusal stres
• Soğuk sıcaklıklar
• Kokain kullanımı
• Ağır veya büyük bir yemek yemek
• Cinsel ilişki
• Risk faktörleri

Tütün: Sigara içmek ve pasif dumana uzun süre maruz kalmak arterlerin iç duvarlarına zarar verebilir. Hasar, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesine ve koroner arterlerde kan akışının yavaşlamasına neden olabilir. Sigara içmek koroner arterlerin spazmına neden olur ve ayrıca kan pıhtılaşması riskini artırabilir.

Şeker hastalığı: Tip 1 ve Tip 2 diyabet, miyokard iskemi, kalp krizi ve diğer kalp problemleri riskinde artışla bağlantılıdır.

Yüksek tansiyon: Zamanla, yüksek tansiyon aterosklerozu hızlandırabilir ve bu da koroner arterlere zarar verebilir.

Yüksek kan kolesterol seviyesi: Kolesterol, koroner arterlerinizi daraltabilen oluşumların önemli bir parçasıdır. Kanınızdaki yüksek düzeyde "kötü" (düşük yoğunluklu lipoprotein veya LDL) kolesterol kalıtsal bir duruma veya doymuş yağ ve kolesterol bakımından yüksek bir diyete bağlı gelişebilir.

Yüksek kan trigliserit seviyesi: Başka bir kan yağı türü olan trigliseritler de ateroskleroza katkıda bulunabilir.

Obezite: Obezite diyabet, yüksek tansiyon ve yüksek kan kolesterol düzeyleri ile ilişkilidir.

Fiziksel aktivite eksikliği: Yeterli egzersiz yapmamak obeziteye katkıda bulunur ve daha yüksek kolesterol ve trigliserit seviyeleri ile bağlantılıdır. Düzenli aerobik egzersiz yapmak daha düşük miyokard iskemisi ve kalp krizi riski ile ilişkilidir ve düzenli egzersiz yapan insanlar daha iyi kalp sağlığına sahiptir. Egzersiz ayrıca kan basıncını azaltır.

İSKEMİK İNME

İskemik inme, bir kan pıhtısı beyne giden bir arteri bloke ettiğinde veya daralttığında ortaya çıkar. Plakların birikmesinden (ateroskleroz) hasar gören arterlerde genellikle bir kan pıhtısı oluşur. Boynun karotis arterinde ve diğer arterlerde ortaya çıkabilir.

Semptomlar;

• Bazen baş dönmesi veya kusma ile birlikte sert ve hızlı gelen baş ağrısı
• Bayılmak
• Vücudunuzu hareket ettirmede sorunlar (zayıflık, uyuşma veya yüzünüzü, kolunuzu veya bacağınızı vücudunuzun bir tarafına hareket ettiremezsiniz)
• Konuşma bozukluğu ve başkalarını anlamakta zorlanmak

Bacaklarda gerçekleşen iskemi

Kan pıhtısının bacaklardaki damarlarda iskemi oluşturması durumunda ortaya çıkar.

Semptomlar

• Bacaklarınızda soğukluk ve halsizlik
• Ayaklarınızdaki ağrı
• Dinlenirken bile bacaklarınızda şiddetli ağrı
• İyileşmeyen yaralar

Mazenterik (bağırsak) iskemi

Yaygın olarak bağırsak veya bağırsak iskemisi olarak da adlandırılan mezenterik iskemi, bağırsakta ve mezenterisinde akut ortamda amaca uygun olarak tedavi edilmezse çok yüksek bir mortaliteye sahiptir.

İskemi yeterince şiddetliyse ve hızlı bir şekilde iyileşmezse, genellikle öngörülebilir bir olay dizisi gözlenir:

• Bağırsak duvarının nekrozu
• Bağırsak duvarında bakteri proliferasyonu
• Gaz mezenterik damarlardan portal vene geçer (pnömatoz portalis)
• Sepsis ve / veya bağırsak delinmesi
• Ölüm

Semptomlar;

• Şiddetli karın ağrısı
• Şişkinlik
• Dışkıda kan görülmesi
• İshal
• Hemen dışkı yapma hissi

İskemi oluşmasını önleyebilir miyim?

Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yaparak iskemi riskini azaltmaya yardımcı olabilirsiniz. Bunlar:

• Daha fazla meyve, sebze ve tam tahıl yemek
• Sık egzersiz yapmak
• Stresinizi azaltmak (derin nefes alma, meditasyon veya yoga yapmayı deneyin)
• Sigarayı bırakmak
• Diyabet, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi diğer sağlık sorunlarınızın üstesinden gelmek

Ayrıca düzenli kontroller için doktorunuzu görmek de yararlıdır. Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi sorunları kontrol edebilir. Bu, belirtileriniz olmasa bile sorunları erken yakalamanıza yardımcı olabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.